De Veiligheidsmonitor (VM) start met een zogenaamde landingspagina. Deze landingspagina toont een regioprofiel. Dit regioprofiel geeft voor een politieregio of gemeente in één oogopslag weer, waar deze regio of gemeente beter of slechter op scoort voor de verschillende (on)veiligheidsthema's in vergelijking met het gemiddelde van alle regio's of gemeenten.
Naast leefbaarheid en overlast in de buurt gaat het hier om veiligheidsbeleving, slachtofferschap, politie en burger en preventie.
Op basis van deze informatie kunnen lokale en regionale beleidsbepalers bijvoorbeeld zien welke onderwerpen meer of minder aandacht verdienen als men achterstanden wil wegwerken.
Door op een vlak in de profieltaart te klikken, wordt er meer inzicht verkregen in de onderliggende waarden per thema (aan de rechterkant wordt een tabel geopend). Vanuit de tabel kan men verder klikken naar een tabel per thema in de achterliggende databank.
Verder kan de gebruiker op deze pagina een kernrapport Veiligheidsmonitor en een samenvattend factsheet over de regio bekijken (downloaden of printen).
Door te kiezen voor "Databank" in het menu wordt de applicatie geopend. Via “Ondersteuning” krijgt de gebruiker toegang tot de online handleiding van Swing Viewer (de software die wordt gebruikt voor het ontsluiten van de VM).
Om eenvoudig een weg te vinden in alle onderwerpen zijn deze in thema’s en subthema’s ondergebracht. Een onderwerp kan onder meerdere thema’s voorkomen. Hiermee kan de gebruiker snel een selectie maken uit de aanwezige onderwerpen. Alle opgenomen presentaties in de rapporten zijn in deze thema’s ook opgenomen als op zichzelf staande presentaties. De gebruiker kan zelf het analyse- en vergelijkingsgebied selecteren. Het thema “indicatoren” bijvoorbeeld geeft toegang tot een set van indicatoren die overeenkomt met de samenvattende tabel van de CBS rapportage.
De deelnemers aan het project Veiligheidsmonitor hebben een inlogcode met wachtwoord ontvangen. Zij kunnen rechtsboven inloggen en krijgen daarmee toegang tot de gegevens op een lager gebiedsniveau.
In het ‘regioprofiel’ wordt de sociale (on)veiligheid van een regio aan de hand van 6 thema’s op basis van de uitkomsten uit de Veiligheidsmonitor afgezet tegen het gemiddelde van alle regio’s.
Voor elk thema zijn indicatoren geselecteerd, ruim 100 in totaal. Dit gebeurt aan de hand van kerncijfers over de leefbaarheid van de woonbuurt, overlast (in de buurt), onveiligheidsgevoelens, slachtofferschap van criminaliteit, het oordeel over de politie en preventiegedrag.
De scores van de indicatoren worden per thema opgeteld tot een gemiddelde score waarbij elke indicator even zwaar weegt. Door op een vlak in de profieltaart te klikken, krijg je meer inzicht in de onderliggende waarden per thema. Vanuit de tabel kun je verder klikken naar een rapport per thema.
De cijfers zijn gebaseerd op een grootschalige enquête (de Veiligheidsmonitor) onder de Nederlandse bevolking van 15 jaar en ouder. In 2021 hebben ruim 170 duizend personen de vragenlijst ingevuld en in 2023 ruim 185 duizend personen. Dit grote aantal respondenten maakt het mogelijk om tot op een gedetailleerd niveau betrouwbare uitspraken te doen over de objectieve en subjectieve veiligheid in Nederland.
Score per indicatorIn vergelijking met het gemiddelde van alle regio's scoort een indicator slechter of beter. Per regio-indeling kan de score voor de geselecteerde regio verschillend zijn. Een hogere score van een indicator kan een positieve of juist een negatieve uitwerking hebben op het regioprofiel. Hogere tevredenheid heeft bijvoorbeeld een positief resultaat; hogere overlast heeft een negatief resultaat.
KlassengrenzenOm de scores op verschillende indicatoren te kunnen vergelijken zijn z-waardes berekend. Z-waardes geven een indicatie over hoeveel standaarddeviaties een score van het gemiddelde afwijkt.
De Veiligheidsmonitor is een terugkerende grootschalige bevolkingsenquête waarin de thema’s leefbaarheid van de woonbuurt, veiligheidsbeleving, slachtofferschap van criminaliteit, het oordeel van de burger over het functioneren van de politie en preventiegedrag worden onderzocht. Tussen 2012 en 2017 is de Veiligheidsmonitor jaarlijks uitgevoerd. In 2017 is besloten de frequentie van dit onderzoek te verlagen naar één keer per twee jaar. Deze Veiligheidsmonitor 2023 is de derde in deze tweejaarlijkse uitvoeringsfrequentie.
Opdrachtgevers van de Veiligheidsmonitor zijn het ministerie van Justitie en Veiligheid en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Door de opdrachtgevers is de Raad voor de Veiligheidsmonitor ingesteld die toezicht uitoefent op de uitvoering van het onderzoek. In deze Raad zijn behalve de opdrachtgevers ook andere organisaties zoals de G4, G40, Politie en WODC vertegenwoordigd. Door de Raad is een Adviesgroep ingesteld voor ondersteuning en advisering bij de uitvoering van de Veiligheidsmonitor. Ook hierin hebben vertegenwoordigers van deze organisaties zitting.
Daarnaast kunnen lokale partijen zoals gemeenten, clusters van gemeenten, of politie eenheden de steekproef voor hun eigen gebied laten ophogen (dit heet ‘lokale oversampling’) om op nog lager regionaal niveau (denk bijvoorbeeld aan wijken of buurten) betrouwbare onderzoeksresultaten te verkrijgen. Deze lokale oversampling gebeurt door I&O Research.
De dataverzameling van de Veiligheidsmonitor 2023 heeft plaatsgevonden door middel van internetvragenlijsten, en is uitgevoerd door het CBS en onderzoeksbureau I&O Research in de periode augustus–november 2023. Ruim 185 duizend personen hebben een vragenlijst ingevuld.
Door de relatief grote responsomvang van de Veiligheidsmonitor is het ten slotte mogelijk de landelijke uitkomsten geografisch uit te splitsen naar de 10 regionale eenheden, 43 districten en 166 basisteams van politie. Daarnaast zijn ook de uitkomsten van de 55 grootste (70 000+) gemeenten van ons land opgenomen.
De Veiligheidsmonitor is een tweejaarlijks terugkerend bevolkingsonderzoek naar veiligheid, leefbaarheid en slachtofferschap op landelijk, regionaal en lokaal niveau.
De Veiligheidsmonitor zoals we die sinds 2021 kennen heeft een aantal voorgangers, namelijk de Veiligheidsmonitor Rijk (VMR; 2005–2007) en de Integrale Veiligheidsmonitor (iVM; 2008–2011) en de Veiligheidsmonitor (VM, 2012-2019).
De VM2012-2019 biedt evenals de huidige VM2021 de mogelijkheid om de gegevens op een laag schaalniveau te raadplegen. De VM2012-2019 wijkt qua methode van dataverzameling en qua vragenlijst af van de actuele versie van de Veiligheidsmonitor.
Vanwege deze herziening van de Veiligheidsmonitor is vergelijking van de uitkomsten met eerdere jaren (2019 en eerder) niet zonder meer mogelijk. De gegevens van de VM 2012-2019 zijn hier terug te vinden.